Ka jingbatai lyngkot halor ka history ka Good Friday
Da u Mayborn Lyngdoh R
Jinglamphrang:
Katkum ka Bible, U Jisu Khrist, u khun u Blei u la shah sympat bad shah pynshitom khlem ka jingsngewsynei, la pynbor ia u ban bah ia la ka diengphna, la pynlehraiñ, shah bynthiew, la pynphong pansngiat shiah, bad la sahnarphna. Ka snam ka la tuid lut haduh ba ym don snam shuh na ka met jong u ban mih. Ka long kaba eh haduh katta katta haba ngi pynkohnguh ialade ban pyrkhat ba ka jingshahiap jong u Trai Jisu ka long kaba bha.
Ka Jingpynkhreh:
Ka BBC ka la batai ba ka jingmut tynrai jong ka adjective ‘Good’ kaba mut kaba bha ha ka ‘Good Friday’ ka thew ia ka sngi lane ka aiom kaba bha ba la pynsngew da ki iingmane ha kylleng satlak ka pyrthei. Kumta ia ka sngi Khristmas lane ka sngi jong ka jingwan long briew u Khun u Blei u Jisu Khrist sha kane ka pyrthei la pdiang kum ka khubor kaba khuid.
Naduh mynno la rakhe iaka?
Ka jingpynkylla ktien lane ka translation bad ka jingbakla ha ka jingpyrthuh bud ia ka ktien, ka la noh synñiang shibun ha ka jingsngewthuh bad jingbakla sngewthuh ruh ia ka Good Friday. Ka Catholic Encyclopedia, kaba la pynmih nyngkong ha u snem 1907, ka la bynrap ba ka jingsdang ban rakhe ia kane ka sngi kum ka Good Friday kam da shai. Ka la kdew ba don kiba shim ia ka kum ka God’s Friday lane ka Sngi u Trai (Sngi-thohdieng) ba la shim kylliang na ka ktien German, “Gottes Freitag”. Ki nong Germany ki ju pyndonkam ruh ia ka kyntien “Gute Freitag”, Gute kaba thew ia ka jingbha lane ka jingjlan kumba ju khein da ki Anglo-Saxons (Modern day Denmark). Ki Greek ki kheiñ ia ka kum ka sngi kaba khraw (Great Friday) bad Holy Friday lane ka sngi kaba khuid da kiwei pat ki ri.
Balei ba u Jisu un iap iapli na bynta jongngi?
Ki mat ba la dep kdew ki long ka jingpashat sha ka ka jingwandur ka kyntien Good Friday kaba pynshai ia ka jingwanlong briew u khun u Blei ban iap iapli na bynta ki pop jongngi ki khunbynriew.
Balei ba u Jisu un iap iapli na bynta jongngi?
Lada ngi ngam kham jylliew ha ka Testament kaba rim (Old Testament), ngi shem ba ia ki mrad la ju pyndonkam na kawei ka por sha kawei pat ban pynkhuid ia ka tngit jong u briew. Hynrei ka syrngiew ka pop ka la nang khaiñbor na kawei ka pateng sha kawei pat haduh ba la donkam da u khun u Blei ban sait ia ki pop u briew ba jot ba rem. U la jied ban shah iap halor ka diengphna namar ia u Blei ka myniem u briew ka kham kordor ban ia ka jingkordit ka diengphna.
Jingartatien u briew:
Loukas 23:39 Uwei na kita ki nongkamsniew ba la sdien, u la krenbein u da ong, “Mem long uta u Khrist? To pynim ialade bad iangi ruh.” Ka dei ka jingkylli kaba ngi ruh ngi dang iai kylli haduh kine ki sngi.
Hebrew 9:28 “Kumta, u Khrist ruh, haba la kñia ainguh tang shisien ia u, ia ka ban bah noh ia ki pop jong kiba bun, un mihpaw ha kaba arsien, khlem bah ka pop ha kita kiba khmih lynti ia u, ia ka jingpynim.”
U briew bad ka pop naduh kpoh ka kmie:
La kha iangi ha ka pop, Psalm 51:5 “Ha khmih la thaw dur ianga ha ka jingbymhok; bad ha ka pop ka kmie jongnga ka la pun ianga.” Kumta ka don ka daw. Lada ngi kren da ka shyntur u briew, “Ym don kaei kaei kaba ioh ei (Nothing is for free)”. U la siew ia ka kuna ka dor ki pop jongngi da la ka jingim. La pynlwet ia ka met jong u bad ia ka snam la pynphlei. Loukas 22:19-20 “U la shim ruh ia u kpu, bad u la ai ha ki, u da ong, ‘une u lok ka met jongnga ba ai noh na ka bynta jongphi; to phin leh ia kane ia ka ban kynmaw ianga. Kumjuh ruh ia kata ka khuri. . . u da ong, ‘Kane ka khuri ka long kata ka jutang kaba thymmai da ka snam jongnga, ia kaba yn sa theh noh na bynta jongphi.”
Ka dor jong ka met bad ka snam:
Ioannis 6:54 “Uno uno ruh uba bam ia ka doh jongnga, bad ba dih ia ka snam jongnga, u don ka jingim bymjukut: bad nga ngan pynmih pat ia u ha ka sngi kaba khatduh.”
Katba u dang ring mynsiem khatduh halor ka diengphna, u la sliang. Ioannis 19:30, “Te mynba u Jisu u la shim ia kata kaba jew, u la ong ‘La pyndep’: bad haba u la noh lyngngeh ia la ka khlieh, u la aiti noh ia la ka jingim.”
Ngi la ioh jingpynim:
Kum ki briew ngim lah ban shemphang pura ia ka jingkordor ban buh ryntih ia ka kyntien “Good Friday” ia ka sngi ka jingiap u Trai Jisu namar ngim pat lah ban sngewthuh haduh katno ka long kaba khraw ban ioh ia ka jingioh map ei. Hynrei, ka long ka sngi babha namar “La Pyndep”. La khot iaka “Good” namar ngi la ioh ka jingmap ei. U la iap khnang ba ngin ioh ban im. Khatduh, ka long kaba bha namar u la iap ban ioh jop ia ka jingiap.
U Blei u long ka nuksa:
U Jisu u la long ka nuksa. U Trai u kwah iangi ban long thik kum ma u. Ephesos 5:1-2 “To long phi namar kata, ki nongbud ia u Blei, kum ki khun ba-ieit. Bad to phin iaid ha ka jingieit, kumba u Khrist ruh u la ieit iaphi bad la aiti noh ialade na bynta jongngi, kum ka jingainguh bad ka jingkñia ha u Blei, ia ka ban long ka jingiw ka baiwbih.”
Kyntang Iawai, haba la pynkhuid iangi da ka snam u khun langbrot, ngi la long kawei bad u Khrist, bad u im hapoh jongngi. Namar ba u Trai Jisu u la jop ia ka jingiap, ngi ruh ngi la ioh ia ka lad ban lah ban don lang bad u ha bneng na bymjukut sha bymjukut.
Ka long kaba bha kein!
AMEN
To read in English:
Pingback: Ki Synran U Jisu bad ki khatar Kpoh Israel - TSM